گواهی الکترونیکی مهر سازمانی

گواهی الکترونیکی (digital certificate) شناسه دیجیتال یک موجودیت (مانند فرد یا سازمان) در تعاملات الکترونیکی است. در واقع، همانطور که در تعاملات غیر الکترونیکی، "کارت ملی" یا شناسنامه یک فرد شناسه وی می ‌باشد، در تعاملات الکترونیکی "گواهی الکترونیکی" شناسه فرد (و بطور کلی هر موجودیت) می ‌باشد. در تعاملات الکترونیکی (برخلاف تعاملات رو در رو)، طرفین ممکن است نتوانند هویت طرف مقابل را شناسایی کنند. این چالش می‌ تواند منجر به برخی محدودیت‌ ها و مشکلات در این نوع تعاملات شود. برای مثال، در ارتباطات الکترونیکی یک سازمان با سازمانی دیگر یا با مشتریان، طرفین نمی‌ توانند اطمینان داشته باشند که با سازمان مورد نظر خود در تعامل هستند. برای مثال، وقتی مشتریان یک سازمان یک سند الکترونیکی از آن سازمان دریافت می ‌کنند، نمی‌ توانند مطمئن باشند که سند از طرف سازمان برای آن‌ ها ارسال شده است.

گواهی الکترونیکی، رایج ‌ترین راه‌ حل مواجهه با چالش بالا است. یک سازمان با استفاده از گواهی الکترونیکی خود می‌تواند به سازمان‌ ها و مشتریان خود اطمینان دهد که با سازمان موردنظر خود در تعامل است. برای مثال، همانند وقتی مشتریان سازمان یک سند الکترونیک امضا‌شده دریافت می‌کنند، می‌توانند اطمینان داشته باشند که سند توسط سازمان مورد نظرشان امضا و ارسال شده است.

امضای دیجیتال مفهومی شبیه امضای دستی و اثر انگشت اما با عملکردی دقیق ‌تر و بهتر در دنیای الکترونیک دارد. وقتی روی یک سند الکترونیک (مانند سند الکترونیکی یک قرارداد) امضای دیجیتال انجام می‌ شود:

• برخلاف امضای دستی، دیگران با استفاده از گواهی سازمان می ‌توانند به سادگی هویت سازمان امضاکننده سند را تشخیص دهند زیرا گواهی الکترونیکی هر سازمان شناسه وی می ‌باشد.
• برخلاف امضای دستی، پس از امضای دیجیتال سند، هر تغییری در محتوای سند امضاشده، به سادگی قابل تشخیص است. بنابراین، امکان جعل یا تغییر اسناد غیر ممکن می ‌شود. در واقع هر تغییر در سند، موجب نامعتبر شدن امضای دیجیتال آن می‌ شود.
• برخلاف امضای دستی که در آن فرد/سازمان می ‌تواند امضای خود روی سند را انکار کند، در امضای دیجیتال فرد/سازمان به هیچ عنوان نمی ‌تواند امضای دیجیتال خود روی سند را انکار نماید زیرا با استفاده از امضای دیجیتال روی سند و "گواهی الکترونیکی" فرد، می ‌توان به هویت امضاکننده آن پی برد.
• برخلاف امضای دستی که همیشه ثابت است، امضای دیجیتال هر سند برای آن سند منحصربفرد است. در واقع، امضای دیجیتال هر سند مرتبط با محتوای آن سند است. بدین ‌سان، امکان جداسازی امضای دیجیتال از روی سند به منظور استفاده مجدد روی سندی دیگر ،یا جایگزین نمودن آن با امضای دیجیتالی دیگر امکان‌ پذیر نیست.

افراد و سازمان ‌ها به دلایل زیر نیاز به استفاده از گواهی امضای دیجیتال دارند:

• بهره ‌مندی از پشتوانه حقوقی امضای دیجیتال: یک مزیت برجسته امضای دیجیتال پشتوانه حقوقی آن در کشور است. در این رابطه بخش‌هایی از قانون تجارت الکترونیک کشور به امضای دیجیتال پرداخته که در زیر به برخی مواد مهم آن اشاره شده است:
  • ماده 7 (اعتبار قانونی امضای دیجیتال): "هرگاه قانون وجود امضا را لازم بداند، امضای الکترونیکی مکفی است." بر اساس این ماده، امضای دیجیتال به تنهایی و بدون نیاز به امضای دستی برای قانون کفایت می ‌کند. برای مثال، می ‌توان یک سند الکترونیک امضاشده را (بدون نیاز به نسخه کاغذی آن که به طور دستی امضاشده) به مجامع قانونی ارائه کرد.
  • ماده 12 (استناد قانونی): "اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی‌ توان بر اساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی «داده پیام» را صرفاً به دلیل شکل و قالب آن رد کرد." طبق این ماده، داده ‌های الکترونیکی امضاشده در محاکم و مجامع قانونی به عنوان مدرکی معتبر محسوب می‌ شوند.
  • بخشی از ماده 15 (عدم انکار): "نسبت به داده ‌پیام مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن، انکار و تردید مسموع نیست". طبق این ماده، امکان انکار امضای دیجیتال روی داده امضاشده وجود ندارد.
• هویت‌ بخشی به سازمان در فضای الکترونیکی: یک سازمان در دنیای غیر الکترونیکی تنها زمانی دارای هویت قابل شناسایی است، که دارای یک مدرک هویتی برای ارائه به دیگران داشته باشد؛ گواهی الکترونیکی، مدرکی غیرقابل جعل، معتبر، و با قابلیت شناسایی آسان است.
• خودکارسازی و تسریع در فرایندها: برای مثال، یک سازمان می‌ تواند سند سیاست ‌ها، دستورالعمل ‌ها، توافق‌ نامه‌ ها و غیر را امضای دیجیتال نموده و از طریق اینترنت، وب‌ سایت، و غیره در اختیار کارکنان قرار دهد.
• کاهش‌ هزینه‌ ها: اسناد کاغذی می‌ تواند هزینه‌ های چشمگیری را به سازمان ‌ها تحمیل کنند. به عنوان نمونه آماری، در کشوری مانند ایالات متحده سالانه حدود 30 میلیارد سند کاغذی کپی و پرینت گرفته می‌ شود. با محاسبه هزینه کپی، اسکن، بایگانی، جابه‌جایی، و بازیابی اسناد کاغذی گمشده، هزینه هر سند امضاشده حدود 6.5 دلار تخمین زده شده است. معمولاً افراد مجاز یک سازمان به طور متوسط 500 سند امضا می‌ کنند که هزینه سالانه آن 3250 دلار ‌می ‌شود. با استفاده از اسناد الکترونیکی می ‌توان از چنین هزینه ‌هایی جلوگیری نمود.

به طور کلی روی هر داده الکترونیکی که مخاطبان آن (مثلاً مشتریان یا سایر سازمان ها) نیاز به احراز هویت سازمان دارند، سازمان می‌ تواند از گواهی سازمانی استفاده کند اما از این گواهی عمدتاً در کاربرد‌های امضای دیجیتال قراردادها و توافق‌ نامه ‌ها، گزارشات، نامه ‌های اداری، سیاست‌ ها و دستورالعمل ‌ها، حفظ محرمانگی اسناد و داده ‌های حساس، و غیره استفاده می شود.